Τι είναι η Οικογενειακή- Συστημική Ψυχοθεραπεία Και Πως Μπορεί Να Βοηθήσει;
Για Ποιους Λόγους Να Επιλέξω Οικογενειακό Θεραπευτή
21 Φεβρουαρίου 2022
6 απαραίτητα συστατικά, για την εδραίωση μιας στέρεης σχέσης μεταξύ γονέα- παιδιού.
22 Φεβρουαρίου 2022
Σε ποια πλαίσια λαμβάνει χώρα η οικογενειακή θεραπεία;
O παιδίατρος D.W.Winnicot (1976) έχει αναφέρει ότι “ένα παιδί δεν υπάρχει μόνο του, αλλά ουσιαστικά είναι μέρος μιας σχέσης”, οπότε και οι γονείς του αποτελούν μέρος της λύσης των ζητημάτων του. Αυτό σημαίνει ότι όταν οι γονείς ανησυχούν για κάποια συμπεριφορά του παιδιού τους είναι σημαντικό να απευθύνονται σε ειδικούς ψυχικής υγείας και να είναι διατεθειμένοι να συνεργαστούν μαζί τους. Σίγουρα, ο οικογενειακός θεραπευτής, εκτός από το να μιλήσει με το παιδί (ανάλογα με την ηλικία του), θα χρειαστεί να λάβει ένα πλήρες ιστορικό του παιδιού συζητώντας με τους γονείς του καθώς και να προβεί σε μια σειρά συνεδριών, ώστε να γνωρίσει την συγκεκριμένη οικογένεια και να φωτίσει τα στοιχεία εκείνα που την κάνουν μοναδική!
Ποιοι είναι οι Στόχοι της οικογενειακής θεραπείας;
Στόχος της οικογενειακής ψυχοθεραπείας δεν είναι να προβεί σε κάποια «διάγνωση» για το παιδί ή τους γονείς, αλλά αντίθετα να αντιμετωπίσει την οικογένεια ως ένα σύστημα σχέσεων και αλληλεπιδράσεων, καθώς σε αυτή την θεραπευτική προσέγγιση οι ψυχολογικές δυσκολίες των ανθρώπων δεν θεωρούνται υπόθεση ατομική, αλλά συστημική, Τα «συμπτώματα» και οι «δυσκολίες» ορίζονται ως αποτέλεσμα δυσαρμονικών διεργασιών, που συμβαίνουν στο συνολικό πλαίσιο που ζει κάποιος. Το πιο κοντινό πλαίσιο-σύστημα που διαμορφώνει την συμπεριφορά των ατόμων, είναι η οικογένεια. Όπως λέει και η πρωτοπόρος Οικογενειακή Θεραπεύτρια Virgina Satir: “Nα αλλάξω τον κόσμο, σημαίνει να αλλάξω την οικογένεια».
Τι είναι η Οικογενειακή- Συστημική Ψυχοθεραπεία και πως μπορεί να βοηθήσει;
Με βάση την συστημική οπτική όλοι μας υπάρχουμε, δρούμε αλλά και κατανοούμε τον κόσμο γύρω μας μόνο μέσα από αλληλεξαρτώμενες σχέσεις. Η ποιότητα των σχέσεων με τους σημαντικούς άλλους, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το επίπεδο ψυχικής ανθεκτικότητας του κάθε ατόμου. Αναρίθμητες έρευνες καταδεικνύουν ότι οι ζεστές οικογενειακές σχέσεις αποτελούν προστατευτικό παράγοντα για την μετέπειτα ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του ατόμου και για αυτό αποτελούν συχνά, αντικείμενο μελέτης.
Οι οικογενειακές σχέσεις (γονέα- παιδιού, γονέων μεταξύ τους, γονέων με την ευρύτερη οικογένεια) ενίοτε γίνονται πολύπλοκες ή και διαταράσσονται, κυρίως σε φάσεις αλλαγής, όπου το κάθε άτομο αλλά και όλη η οικογένεια ως σύστημα καλείται να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Έτσι λοιπόν στην οικογενειακή θεραπεία αξιοποιείται όλη η οικογένεια για να βοηθηθεί ένα μέλος, παιδί ή ενήλικα, που στην συγκεκριμένη φάση παρουσιάζει κάποιο σύμπτωμα ή δυσκολία στην προσωπική του εξέλιξη. Πολλές φορές ένα σύμπτωμα γίνεται κατανοητό και ενδεχομένως χρήσιμο μέσα στο πλαίσιο μιας οικογένειας και φαίνεται πως μόνο αλλάζοντας τα μοτίβα αλληλεπίδρασης της οικογένειας μπορεί να αλλάξει και η προβληματική συμπεριφορά.
Πώς εφαρμόζεται η συγκεκριμένη μέθοδος στην πράξη;
Παραδείγματος χάρη, το 3χρονο πρωτότοκο παιδί «γκρινιάζει». Το πώς αντιδρούν σε αυτή τη συμπεριφορά οι γονείς του αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον, αποτελεί αντικείμενο διερεύνησης της οικογενειακής προσέγγισης. Μπαμπάς, μαμά, γιαγιά αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο στην «γκρίνια του παιδιού»; Τι κάνει διαφορετικό ο καθένας τους, τι κάνει η μαμά, την ώρα που γκρινιάζει ο γιος της, που βρίσκεται εκείνη τη στιγμή το μικρότερο παιδί, τι κάνει μετά το παιδί ως ανταπόκριση στη X συμπεριφορά του καθενός; Αυτού του τύπου ερωτήσεις χρησιμοποιούνται στην οικογενειακή ψυχοθεραπεία, στην προσπάθεια διαμόρφωσης υποθέσεων και ανάδειξης την κυκλικής αιτιότητας των συμπτωμάτων (βασικές έννοιες της συστημικής θεωρίας).
Πως γίνεται η θεραπεία;
Η συστημική οικογενειακή θεραπεία δίνει τον απαραίτητο χώρο για να μπορεί ο καθένας να εκφραστεί, καθώς οι οπτικές του κάθε μέλους θεωρούνται εξίσου σεβαστές! Είναι σημαντικό το κάθε μέλος, να βρει τον χώρο, ώστε να εκφράσει την δική του οπτική, δηλαδή τι σημαίνει για εκείνον η κατάσταση που βιώνει, πώς νιώθει, ποιες είναι οι ανάγκες και οι προσδοκίες του. Ο θεραπευτής δεν παίρνει το μέρος
Η συστημική οικογενειακή θεραπεία δίνει τον απαραίτητο χώρο για να μπορεί ο καθένας να εκφραστεί, καθώς οι οπτικές του κάθε μέλους θεωρούνται εξίσου σεβαστές! Είναι σημαντικό το κάθε μέλος, να βρει τον χώρο, ώστε να εκφράσει την δική του οπτική, δηλαδή τι σημαίνει για εκείνον η κατάσταση που βιώνει, πώς νιώθει, ποιες είναι οι ανάγκες και οι προσδοκίες του. Ο θεραπευτής δεν παίρνει το μέρος κανενός, δεν κατηγορεί, δεν ψάχνει ποιος φταίει, ούτε δίνει τις ίδιες απαντήσεις σε όλους τους ανθρώπους, αφού κάθε οικογενειακό σύστημα είναι μοναδικό.
Ποιος ο ρόλος του οικογενειακού θεραπευτή;
Οι Οικογενειακοί Θεραπευτές, μέσα από κατάλληλες, ανοιχτού τύπου ερωτήσεις (ρωτούν περισσότερο «πως» και «πότε» αντί για «γιατί»), προσπαθούν να αναδείξουν τα υπάρχοντα αποθέματα των ατόμων και των οικογενειών που συναντούν. Προσπαθούν να διευκολύνουν τους ανθρώπους στο να μοιράζονται τι κατανοεί ο ένας από τον άλλον και έτσι να φωτίσουν νέους τρόπους που θα διευκολύνουν την μεταξύ τους επικοινωνία.
Ποιος είναι ο ρόλος της ίδιας της οικογένειας;
Φαίνεται λοιπόν ότι η συστημική-οικογενειακή θεραπεία είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που αξιοποιεί το δυναμικό της κάθε οικογένειας στην επίλυση των προβλημάτων της και στην αναζήτηση νέων τρόπων να σχετίζονται. Οι διαφορετικές αναγνώσεις της κατάστασης, όπως προκύπτουν μέσα στην οικογενειακή θεραπεία, διευκολύνουν τη διαδικασία αλληλοκατανόησης, αλλαγής ή /και προσαρμογής.
Συνεργασία θεραπευτή και οικογένειας
Συνεπώς οι Οικογενειακοί Θεραπευτές, μαζί με την οικογένεια, προσπαθούν να κατανοήσουν με ποιο τρόπο προκύπτει το συγκεκριμένο πρόβλημα, τη δεδομένη στιγμή, ώστε να φανεί το νόημα και η λειτουργικότητά του μέσα στις σχέσεις της οικογένειας. Έτσι μπορούν να αρχίσουν να αναδύονται νέα νοήματα που προσφέρουν περισσότερη ευελιξία και προσαρμοστικότητα στις σχέσεις. Στην οικογενειακή θεραπεία δεν προσφέρονται έτοιμες λύσεις, ίδιες για όλους, αλλά δημιουργούνται από κοινού με την οικογένεια «λύσεις μοναδικές» που ταιριάζουν και εξυπηρετούν τις ανάγκες των μελών της συγκεκριμένης οικογένειας, στη δεδομένη φάση ζωής που βρίσκονται.
Αν το παιδί δεν θέλει;
Λόγω λοιπόν της συστημικής σκέψης και της κυκλικότητας των συμπτωμάτων, συχνά, μπορεί να βελτιωθεί η «προβληματική κατάσταση» του παιδιού μετά από μια σειρά συνεδριών ακόμη και μόνο με τους γονείς του, καθώς οι δικές τους αλλαγές στον τρόπο άσκησης του γονεϊκού τους ρόλου, επιφέρουν αλλαγές στις σχέσεις και στον τρόπο που σχετίζονται με το παιδί τους. Οπότε, αν το παιδί ή ο έφηβος αρνούνται να προσέλθουν στο γραφείο της ψυχολόγου, αυτό είναι σεβαστό. Η Οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια μπορεί να υποστηρίξει εκείνα τα μέλη της οικογένειας που είναι πιο πρόθυμα και έτοιμα, την δεδομένη χρονική στιγμή να λάβουν υποστήριξη.
Εχεμύθεια και Βασική Στάση του Θεραπευτή
Όπως και κάθε μορφής ψυχοθεραπεία, έτσι και η οικογενειακή συστημική θεραπεία διέπεται από το απόρρητο. Η εμπιστευτικότητα των πληροφοριών είναι θεμελιώδες ζήτημα, καθώς η θεραπευτική σχέση είναι μια πολύ προσωπική σχέση που εμπεριέχει την αποκάλυψη προσωπικών ζητημάτων των εξυπηρετούμενων. Αυτές οι αποκαλύψεις μπορούν να γίνουν μόνο μέσα σε ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης και εχεμύθειας!
Τέλος, να αναφέρουμε ότι η στάση του οικογενειακού ψυχολόγου χαρακτηρίζεται από σεβασμό και ουδετερότητα προς τους ανθρώπους που εξυπηρετεί, ενώ επιδεικνύει διακριτική περιέργεια. Παράλληλα, προσπαθεί να συναντά τους ανθρώπους με γνήσιο ενδιαφέρον και με στάση ενσυναισθητικής ακρόασης, κατανόησης και αποδοχής!
Πηγές:
- AFT – The Association for Family Therapy and Systemic Practice
- ttps://www.psy.gr/gfiles/3484314029.287_2019.06.19_FEK_2344_KODIKAS_DEONTOLOGIAS_PSYCHOLOGON.pdf
