Κοιμήσου Αγγελούδι μου…

Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου

Το να αποκοιμηθεί ένα παιδί ίσως είναι από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι γονείς. Και είναι φυσικό γιατί τα παιδιά όλων των ηλικιών χρειάζονται αρκετές ώρες ύπνου, όπως και οι γονείς. Ο ποιοτικός ύπνος ξεκουράζει και αναζωογονεί, δίνει ρυθμό και αίσθηση ροής. Αντίθετα, ένας κακός, διακεκομμένος και κακής ποιότητας ύπνος εξαντλεί τους γονείς με αποτέλεσμα να γίνονται νευρικοί και ίσως και αναποτελεσματικοί φροντιστές, αλλά συνάμα κάνει και το μωρό νευρικό.

Σύμφωνα με την Perry, η επιμονή της δυτικής κοινωνίας να μάθουμε στα παιδιά μας να κοιμούνται όσο το δυνατόν πιο εύκολα και πιο γρήγορα, νωρίς το βράδυ και μάλιστα μόνα τους, μπορεί να βλάψει σοβαρά την σχέση γονέα- παιδιού και να δημιουργήσει εμπόδια στην μελλοντική του ικανότητα για ευτυχία και ισορροπία.

Το παιδί συνήθως αρνείται να πάει για ύπνο, καθώς αυτό θα σήμαινε να αποχωριστεί τους γονείς του και τα παιχνίδια του, να σταματήσει τα κατορθώματά του και τις εξερευνήσεις του για περίπου 12 ώρες, και να βρεθεί στο σκοτάδι αντιμέτωπο με τους δαίμονες της νύχτας. Θα σήμαινε μοναξιά και απόρριψη. Σίγουρα το παιδί αισθάνεται καλύτερα στον καναπέ του σαλονιού, κουλουριασμένο τρυφερά ανάμεσα στους γονείς του ή ακόμη καλύτερα στο κρεβάτι των γονιών του. Ζητούμενο για κάθε γονιό λοιπόν, είναι να ανακουφίζει τα άσχημα συναισθήματα του παιδιού του μέσα από μια ζεστή, στοργική σχέση φροντίδας και συναισθηματικής ανταπόκρισης. Στόχος δηλαδή είναι το παιδί να συσχετίσει τον ύπνο με μια διαδικασία που εμπεριέχει ασφάλεια, συντροφικότητα και ανακούφιση!

Σύμφωνα με την παλαιότερη επικρατούσα άποψη, οι ειδικοί συμβούλευαν τους γονείς να αφήνουν το παιδί να κλάψει για αρκετή ώρα και σταδιακά να μειώνουν τον χρόνο απασχόλησης τους με αυτό, σε ένα πλαίσιο αυτονομίας του, ανεξαρτητοποίησης και ξεκούρασης του γονιού. Ωστόσο, νεότερες έρευνες δείχνουν πώς μια τέτοια τακτική είναι επιβλαβής για την εγκεφαλική ανάπτυξη του παιδιού, καθώς, όταν το μωρό κλαίει και κανείς δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του για παρηγοριά, εκκρίνονται μεγάλες ποσότητες κορτιζόλης. Επομένως δημιουργείται τοξικό άγχος και αυτό είναι κάτι που δεν το θέλουμε για κανένα μωρό. Απεναντίας, οι νέες έρευνες καταδεικνύουν ότι η στοργική, υποστηρικτική γονεϊκή παρουσία, δίνει ασφάλεια και σιγουριά σε αυτό και έτσι δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ένα ασφαλή και ήρεμο ύπνο!

Αν ο γονιός ικανοποιεί τις ανάγκες του παιδιού του, δηλαδή προστρέχει στο κλάμα του, μένει δίπλα του, το θηλάζει κατά απαίτηση του, το παρηγορεί στην στενοχώρια του, το αγκαλιάζει και το καθησυχάζει στον πόνο του, τότε το παιδί θα νιώθει ζεστασιά και σωματική εγγύτητα και θα αποκοιμιέται πιο εύκολα. Ας μην ξεχνάμε τις ευεργετικές ιδιότητες της ωκυτοκίνης, της ορμόνης της αγκαλιάς! Συνεπώς το μωρό νιώθει ευχαριστημένο, ασφαλές και ευτυχισμένο, όταν ο γονιός καλύπτει τις ανάγκες του για τροφή, εμπιστοσύνη, ζεστασιά και συναισθηματική εγγύτητα με αμέριστη αφοσίωση και σταθερότητα!

Ο ύπνος είναι από τις πτυχές της παιδικής ηλικίας που λειτουργούν προσθετικά. Όσο περισσότερο χρόνο επενδύουμε στην αρχή της ζωής του παιδιού, τόσο λιγότερο χρόνο θα χρειαστεί να αφιερώσουμε στο μέλλον. Και ο καλύτερος τρόπος είναι η ενσυναίσθηση. Τα πολύ μικρά μωρά δεν ξέρουν ότι οι γονείς τους βρίσκονται στο διπλανό δωμάτιο γιατί δεν τους βλέπουν (μονιμότητα αντικειμένου). Οπότε είναι συνετό τους πρώτους μήνες της ζωής του μωρού, να βρίσκεται δίπλα στους γονείς του, για να τους βλέπει, να μπορεί να τους αγγίξει και να τους μυρίζει. Το λίκνο συγκοίμησης αποτελεί μια εξαιρετική επιλογή, καθώς προστατεύει το παιδί αλλά και συνάμα το αφήνει να είναι κοντά στην μητέρα του και να μπορεί εκείνη άμεσα να το καθησυχάσει μόλις ξυπνήσει και να το θηλάσει.

Όταν το παιδί μεγαλώσει και δεν χωράει πλέον στο λίκνο, υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις ως προς την ρύθμιση του ύπνου σύμφωνα με την Judy Arnall για παιδιά 1-2 ετών.

• Το παιδί κοιμάται στο δικό του κρεβάτι, στο δικό του δωμάτιο. Ο γονιός το κοιμίζει και ύστερα απομακρύνεται περπατώντας με ελαφρά βήματα.

• Το παιδί κοιμάται στο ίδιο κρεβάτι με ένα αδερφάκι του.

• Το παιδί αποκοιμιέται στον καναπέ του καθιστικού, ενώ οι γονείς είναι ακόμη ξύπνιοι. Πριν πλαγιάσουν, εκείνοι το μεταφέρουν στο κρεβάτι του.

• Το παιδί κοιμάται σε ένα στρωματάκι πλάι στο κρεβάτι των γονιών του.

• Το παιδί αποκοιμιέται στο δικό του κρεβάτι, αλλά αργά την νύχτα σηκώνεται και συνεχίζει τον ύπνο στο κρεβάτι των γονιών.

• Κάθε γονέας κοιμάται διαδοχικά στο κρεβάτι του παιδιού.

• Κάθε τρίτο βράδυ ένας γονέας κοιμάται μαζί με το παιδί στο δωμάτιο των ξένων, ώστε τουλάχιστον ένας γονέας να εξασφαλίζει μια νύχτα συνεχόμενου ύπνου.

Η παρότρυνση ύπνου ως μια εναλλακτική ρύθμιση

Η ιδέα αυτή ξεκινάει από την πεποίθηση ότι οι γονείς δεν μπορούν να ελέγξουν το θέμα του ύπνου των παιδιών τους, απλά μπορούν να δημιουργήσουν ευνοϊκές συνθήκες. Έτσι η Narvaez, καθηγήτρια ψυχολογίας προτείνει την μέθοδο αυτή. Η παρότρυνση ύπνου βασίζεται στην ενθάρρυνση και όχι στην τιμωρία. Αποτελεί εναλλακτική πρόταση στην μέθοδο της εκπαίδευσης χειραγώγησης- ύπνου, που έχει πλέον αποδοκιμαστεί. Η μέθοδος αυτή προτείνεται μετά τους 6 πρώτους μήνες ζωής.

Σύμφωνα με την Narvaez, ο γονιός θα πρέπει να παρατηρήσει πότε και πού το παιδί του νιώθει μεγαλύτερη σιγουριά και είναι πιο ήρεμο, όταν αποκοιμιέται. Έτσι θα βρει την «βασική γραμμή ανακούφισης» του παιδιού και από αυτό το σημείο θα ξεκινήσει η παρότρυνση ύπνου. Στην συνέχεια μπορεί η μαμά να σταματάει τον θηλασμό την στιγμή που βλέπει ότι το παιδί γλαρώνει και είναι έτοιμο να αποκοιμηθεί, νανουρίζοντάς το απλά στην αγκαλιά της, ενώ ακόμη βρίσκεται σε επαφή μαζί της. Αν το μωρό δεχτεί αυτό το βήμα, προτείνεται στην μητέρα να το επαναλάβει, ώστε να έχει προχωρήσει ένα βήμα ακόμη, με σεβασμό πάντα στις ανάγκες του μωρού της. Έτσι γίνεται αυτό το σημείο η «βασική γραμμή ανακούφισης». Ένα ακόμη βήμα είναι να βάλει η μαμά το παιδί στο κρεβάτι της, ενώ είναι γλαρωμένο, και να παραμείνει δίπλα του, χαϊδεύοντας το κεφάλι ή την πλάτη του. Το επόμενο βήμα θα μπορούσε να είναι η τοποθέτηση του μωρού στο λίκνο συγκοίμησης δίπλα στο κρεβάτι των γονιών του. Αν το παιδί επιδείξει δυσφορία, σε οποιοδήποτε στάδιο, οι γονείς επιστρέφουν αμέσως στην «βασική γραμμή ανακούφισης».

Αυτή η διαδικασία απαιτεί περισσότερο χρόνο, αλλά έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα και κάνει τον αποχωρισμού του ύπνου πιο εύκολο, γιατί σέβεται τον ξεχωριστό ρυθμό του κάθε παιδιού, ενώ συμβάλλει θετικά στο χτίσιμο μιας υγιούς σχέσης μεταξύ γονέα και παιδιού.

Με αυτή την ρύθμιση ύπνου, ο γονιός πετυχαίνει να ταυτίσει το παιδί το κρεβάτι του με την αίσθηση της ασφάλειας, της ξεκούρασης, της άνεσης και της ζεστασιάς!

Γίνεται κατανοητό, με βάση όλα τα παραπάνω ότι κάθε οικογένεια είναι μοναδική και γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα ποιες είναι οι ανάγκες των μελών της. Με γνώμονα την άποψη ότι «η σωστή επιλογή ύπνου για την οικογένεια είναι να μην κλαίει κανείς και όλοι να κοιμούνται με ασφάλεια», οι γονείς αποφασίζουν για το πώς, πού και με ποιον θα κοιμούνται τα παιδιά τους σε κάθε ηλικιακή φάση.

Να θυμάστε ότι: τα μωρά και τα μικρά παιδιά, των οποίων οι ανάγκες (τους) για εξάρτηση καλύπτονται άμεσα και με ενσυναίσθηση, (τείνουν να γίνονται πιο ανεξάρτητα και σίγουρα για τον εαυτό τους, σε αντίθεση με τα παιδιά των οποίων οι ανάγκες αυτές αγνοούνται ή απορρίπτονται.

Βιβλιογραφικές Αναφορές

• Arnall Judy, (2016), «Πειθαρχία χωρίς τιμωρία», Εκδόσεις Gordon Hellas

• Philippa Perry (2020), «To βιβλίο που θα ήθελες να είχαν διαβάσει οι γονείς σου», Εκδόσεις διόπτρα