Εσείς τι Γονεϊκό τύπο εφαρμόζετε;

Επικριτικό-αποδοκιμαστικό στυλ ανατροφής σημαίνει ότι ο γονιός φέρεται ψυχρά και απόμακρα, ενώ θέτει αυστηρούς και άκαμπτους κανόνες και ενίοτε υπερβολικές απαιτήσεις στο παιδί. Στο επιτρεπτικό-παραχωρητικό στυλ διαπαιδαγώγησης ο γονιός  φέρεται με ζεστασιά και στοργή προς το παιδί του, εμπλέκεται ενίοτε περισσότερο από όσο πρέπει στη ζωή του παιδιού του, αλλά δεν θέτει όρια και απαιτήσεις στο παιδί του, απεναντίας δείχνει επιείκεια και υποχωρητικότητα. Ο αποστασιοποιημένος τύπος γονέα, κινείται χαμηλά και στις δυο παραπάνω διαστάσεις, διατηρεί μια  αδιάφορη κι ψυχρή  στάση απέναντι στο παιδί του και δεν  ασχολείται με θέματα πειθαρχίας.

Το τέταρτο στυλ διαπαιδαγώγησης είναι το δημοκρατικό ή  ο τύπος του Συναισθηματικού Μέντορα. Ο γονιός αυτός περιγράφεται ως ο γονιός με κύρος  (authoritative parenting style),  που εφαρμόζει την συναισθηματική αγωγή στην ανατροφή του παιδιού του, δείχνοντας ενσυναίσθηση αλλά παράλληλα θέτει όρια και ενθαρρύνει το παιδί να βρει μόνο του λύσεις  για προβλήματα που προκύπτουν. Όπως γίνεται κατανοητό ζητούμενο για τους γονείς είναι να υιοθετούν τις δεξιότητες του δημοκρατικού γονέα.

            Ο δημοκρατικός τρόπος ανατροφής είναι ο πιο ενδεδειγμένος γιατί διατηρεί ζεστή σχέση αγάπης και αποδοχής με το παιδί του αλλά συνάμα οριοθετεί, με σταθερό αλλά ευέλικτο τρόπο, εφαρμόζοντας ένα δημοκρατικό και δίκαιο σύστημα πειθαρχίας με λογική και αγάπη. 

Την ίδια στάση επικροτεί και ο  ψυχίατρος Σιδέρης (2009) μιλώντας για  Αγάπη και Κανόνες (όρια) στο βιβλίο του “ Τα παιδιά δεν χρειάζονται ψυχολόγο. Γονείς Χρειάζονται”.

Οι κανόνες, σχετίζονται με την διάσταση της απαιτητικότητας και των προσδοκιών που προαναφέρθηκε. Ο Σιδέρης επισημάνει ότι τα παιδιά, εκτός από άνευ όρων αγάπη, χρειάζονται άφοβη καθοδήγηση από τους γονείς τους,  δηλαδή να μπορούν οι  γονείς να λένε άφοβα , “ΌΧΙ” και “ΜΗ”, χωρίς να ταλαντεύονται. Είναι χρέος των γονέων να διδάξουν στα παιδιά τους, τους κανόνες του κόσμου. Τα “Μη” και τα  “Όχι” των γονέων είναι απαραίτητα συστατικά της ανατροφής ενός παιδιού.  

Οι υπεύθυνοι και αποτελεσματικοί γονείς θέτουν όρια, στόχους, προσδοκίες και όρια στα παιδιά τους. Εκφράζουν με σαφήνεια αλλά και ζεστασιά τις απαιτήσεις τους,  ανάλογα με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκονται. π.χ. τους διδάσκουν πως να τρώνε  μόνα τους, να μαζεύουν τα παιχνίδια τους, να πλένουν τα χέρι τους, να συνεργάζονται με τα μέλη της οικογένειας τους για να μπορούν στο

μέλλον να συνεργάζονται ικανοποιητικά με τους συμμαθητές τους και τους εκπαιδευτικούς τους, να αναλαμβάνουν την ευθύνη της σχολικής τους μελέτης κ.α.

            Τα παιδιά επιζητούν τα όρια και ένα σταθερό σύστημα κανόνων. Τα έχουν ανάγκη. Τους αρέσει η σαφήνεια, καθώς τα όρια δίνουν ένα πλαίσιο λειτουργίας για όλα τα μέλη της οικογένειας. Η  υιοθέτηση σταθερών κανόνων πειθαρχίας, που δίνονται με γονεϊκή στοργή προσφέρουν στα παιδιά αίσθημα ασφάλειας και πληρότητας.

            Όταν οι γονείς  καταφέρνουν να χρησιμοποιούν περισσότερο τις δεξιότητες του δημοκρατικού ή συναισθηματικού μέντορα τύπου γονέα, καταφέρνουν να έχουν μια πιο ποιοτική και αποτελεσματική επικοινωνία και σχέση αποδοχής με τα παιδιά τους και κατά συνέπεια να εξασφαλίζουν ήρεμο οικογενειακό κλίμα και υγιείς σχέσεις.

Οπότε είναι σημαντικό για όποιον γονέα προβληματίζεται για θέματα ανατροφής και πειθαρχίας, να αποφασίσει να λάβει υποστήριξη  από ειδικό ψυχικής υγείας, σε ατομικό επίπεδο ή συμμετέχοντας σε μια ομάδα γονέων, όπου όλες αυτές οι διαφορετικές ποιότητες αναλύονται διεξοδικά.

            Κλείνοντας, να αναφέρω ότι κάθε παιδί και κάθε γονιός είναι μοναδικός, επομένως και η σχέση του καθενός με το παιδί του είναι μοναδική. Οι σχέσεις είναι πολύπλοκες και δεν υπόκεινται σε απλές γραμμικές εξηγήσεις ή τυπολογίες. Να επισημάνω ότι τα πρότυπα ανατροφής και διαπαιδαγώγησης στα οποία έχουν καταλήξει διάφοροι ερευνητές και περιγράφονται εύστοχα στο βιβλίο της Β. Παπά, και του J. Gottman, πρωταρχικά επινοήθηκαν για την μελέτη γονέων των δυτικών κοινωνιών, μεσαίας κοινωνικής τάξης και των παιδιών τους. Συνήθως, οι περισσότεροι γονείς δεν ανήκουν σε μία μόνο κατηγορία, αλλά κάπου στο μέσον. Επίσης, είναι αναμενόμενο και θεμιτό να εναλλάσσονται τα στυλ διαπαιδαγώγησης ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και την φάση που διανύει η εκάστοτε οικογένεια. Οι τύποι που αναφέρονται  αποτελούν “κατασκευές” και δεν αποσκοπούν στο να κατηγοροποιήσουν τους γονείς. Απεναντίας, χρησιμοποιούνται μόνο για να  διευκολύνουν τους γονείς, ειδικά εκείνους που ανησυχούν για την σχέση τους, ώστε να αναστοχαστούν ως προς τις γονεϊκές τους πρακτικές, σε μια προσπάθεια φροντίδας του παιδιού, της σχέσης αλλά και του εαυτού τους!

Χρήσιμα ερωτήματα που μπορούν να θέτουν στον εαυτό τους καθώς και να συζητούν σε μια σχολή γονέων, οι ανήσυχοι γονείς είναι τα εξής:  

• Τι γονεϊκός τύπος πιστεύω πως είμαι;
• Τι θα μπορούσα να αλλάξω στον εαυτό μου;
• Τι θα μπορούσα να αλλάξω στον τρόπο που εκφράζομαι ή οριοθετώ το παιδί μου;
• Τι θα μπορούσα να αλλάξω στον τρόπο που δείχνω το ενδιαφέρον και την στοργή μου;
• • Τι θα μπορούσα να κάνω διαφορετικό σχετικά με τον έλεγχο που ασκώ στα παιδιά μου;

        Η συμμετοχή σε μια σχολή γονέων θα μπορούσε να βοηθήσει γονείς να γίνουν η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους, απαντώντας σε αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα.