Τι σημαίνει γονέας τύπου “Συναισθηματικού Μέντορα”;

Γιατί είναι ωφέλιμο τα παιδιά να μεγαλώνουν με γονείς συμβούλους κι όχι με αυταρχικούς γονείς τύπου «λοχία» ή υπερπροστατευτικούς γονείς τύπου «ελικόπτερο»;

Οι σημερινοί γονείς προβληματίζονται για την επάρκεια τους στον γονεϊκό τους ρόλο. Αντιμετωπίζουν την γονεϊκότητα ως μια ευκαιρία για αυτοπαρατήρηση και αναστοχασμό. Έτσι πολλοί ερευνητές, για να υποστηρίξουν τους γονείς σε αυτές τις αναζητήσεις τους, έχουν εφεύρει διάφορες τυπολογίες γονέων, σχετικά με τις γονεϊκές πρακτικές.

Το “Μοντέλο της Αγάπης και της Λογικής” περιγράφει 3 Τύπους Γονέων:

• Ο γονέας ως Σύμβουλος
• Ο γονέας ως Ελικόπτερο Βλέπε προηγούμενο άρθρο
• Ο γονέας ως Λοχίας

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Γονέα Συμβούλου

Ο γονέας σύμβουλος ταυτίζεται με τον γονεϊκό τύπο που αποκαλεί η Diana Baumrind Δημοκρατικό Γονέα και ο John Gottman Συναισθηματικό Μέντορα. Αυτός ο τύπος γονέα χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό Συναισθηματικής Ανταπόκρισης και υψηλό βαθμό Απαιτήσεων.

• Ο υψηλός βαθμός ανταπόκρισης (αγάπη/ γονική ζεστασιά/στοργή/ προσοχή) έχει ως επίκεντρο το παιδί. Αντανακλά την ικανότητα του γονέα να επιδεικνύει παραδοχή και υποστήριξη και να ενθαρρύνει την ανεξαρτησία του παιδιού. Η ανταπόκριση σχετίζεται με την ενίσχυση της ατομικότητας του παιδιού, της αυτοεπιβεβαίωσης και της αυτορρύθμισης. Επίσης, εκφράζει την ανταπόκριση του γονέα στις ανάγκες του παιδιού του.
• Ο βαθμός απαιτήσεων έχει σχέση με την ώριμη και υπεύθυνη συμπεριφορά του παιδιού. Διαμορφώνεται ανάλογα με τις απαιτήσεις που έχουν οι γονείς από το παιδί ως μέλος της οικογένειας, με τις προσδοκίες τους για ώριμη συμπεριφορά, με την πειθαρχία και την επίβλεψη που παρέχουν στο παιδί, καθώς και με την προθυμία τους να αντιμετωπίσουν τυχόν προβλήματα συμπεριφοράς που εμφανίζει το παιδί τους.

Αυτός ο τύπος γονέα είναι:

• Στοργικός καθώς ανταποκρίνεται στις ανάγκες του παιδιού
• Θέτει ξεκάθαρους κανόνες και υψηλές προσδοκίες
• Υποστηρικτικός
• Εκτιμάει και προωθεί την αυτονομία των παιδιών

Πιο αναλυτικά σύμφωνα με την Β. Παππά οι Δημοκρατικοί Γονείς:

α. Ασκούν έλεγχο, αλλά με ευελιξία και σταθερότητα

β. Ενθαρρύνουν την ανεξαρτησία του παιδιού, αλλά θέτουν και όρια στη συμπεριφορά του

γ. Έχουν λογικές απαιτήσεις από το παιδί, ανάλογα με την ηλικία του

δ. Συζητούν και αλληλεπιδρούν λεκτικά με το παιδί σε μεγάλο βαθμό.

Ε. Διακατέχονται από στοργή και ζεστασιά, από εγγύτητα και οικειότητα.

Στ. Μπορούν να ακούν το παιδί, χρησιμοποιώντας την ενεργητική και αντανακλαστική ακρόαση ως δεξιότητες επικοινωνίας.

Ζ. Δίνουν μεγάλη σημασία στην οριοθέτηση, επιδιώκουν την απόκτηση εσωτερικής πειθαρχίας στο παιδί τους, χωρίς να παραγνωρίζουν τη σημασία της αυτονόμησης του παιδιού.

Η. Σέβονται τόσο τα δικά τους δικαιώματα ως γονιών, όσο και τα δικαιώματα του παιδιού τους.

Θ. Καταφεύγουν στην λογική επιχειρηματολογία, αλλά και στην ισχύ τους για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους

Ι. Δίνουν μεγάλη σημασία στην ιεραρχία και στην ασυμμετρία ( Ν.Σιδέρης) δηλαδή στην ύπαρξη διακριτών ρόλων, μεταξύ γονέων και παιδιών, για την καλή λειτουργία της οικογένειας.

Τα οφέλη της δημοκρατικής διαπαιδαγώγησης στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού

Είναι σαφές ότι ζητούμενο για τα παιδιά είναι να μεγαλώνουν με στοργικούς γονείς που αποδέχονται τις ανάγκες και τα συναισθήματα τους, ενώ ταυτόχρονα θέτουν ξεκάθαρες προσδοκίες και στόχους στα παιδιά. Αυτές οι δυο βασικές στάσεις, καλύπτουν το βασικό αίσθημα της ασφάλειας αλλά και της εξερεύνησης και ενδυναμώνουν τα παιδιά. Έρευνες καταδεικνύουν ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν μέσα σε συναισθηματική ασφάλεια αλλά ταυτόχρονα διδάσκονται την υπευθυνότητα εμφανίζουν πολλά πλεονεκτήματα, όπως:

• Πιο υψηλή σχολική επίδοση
• Πιο υψηλή αυτοεκτίμηση
• Καλές Κοινωνικές δεξιότητες
• Λιγότερα θέματα ψυχικής υγείας
• Λιγότερη παραβατικότητα

Σύμφωνα με την Β. Παππά τα παιδιά των Δημοκρατικών Γονέων:

1. Είναι ανεξάρτητα και στηρίζονται στις δυνάμεις τους
2. Διαθέτουν αυτοέλεγχο
3. Είναι διερευνητικά, με διανοητική περιέργεια.
4. Είναι ευχαριστημένα από τον εαυτό τους και από τη συμπεριφορά τους
5. Είναι συνεργατικά και λειτουργούν ομαδικά.

Πως μπορούν οι γονείς να γίνουν «Συναισθηματικοί Μέντορες»;

Για να το πετύχουν αυτό, οι γονείς, θα πρέπει να εφαρμόζουν τη συναισθηματική αγωγή, στην καθημερινή τους πρακτική:

Τα 5 βασικά στάδια της συναισθηματικής αγωγής, σύμφωνα με τον J. Gottman είναι:

1.Να προσπαθήσει να αποκτήσει επίγνωση των συναισθημάτων, τόσο των δικών του όσο και των παιδιών του.

2. Να αντιμετωπίζει τα αρνητικά συναισθήματα ως ευκαιρία για οικειότητα και επικοινωνία και να τα αναγνωρίζει.
3. Να ακούει, να αφουγκράζεται και να παρατηρεί με ενσυναίσθηση και να επιβεβαιώνει τα συναισθήματα του παιδιού.
4. Να βοηθάει το παιδί να βρίσκει λέξεις για να ονοματίζει τα συναισθήματα του.
5. Να θέτει όρια όταν «διδάσκει» την επίλυση προβλημάτων.

Συμμετέχοντας σε μια Σχολή Γονέων κάθε συμμετέχων, εκπαιδεύεται στη συναισθηματική εκπαίδευση, ώστε να διατηρεί ανοιχτό τον δίαυλο επικοινωνίας με τα παιδιά του. Κι έτσι προάγεται η ψυχική υγεία και η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών αλλά και των ενηλίκων και εδραιώνεται θετικό, οικογενειακό κλίμα (Παππά, 2006)!

• Βιβλιογραφία:

– Παππά Β. (2013), «Η Λογική των Συναισθημάτων», Εκδόσεις οκτώ

– Σιδέρης Ν. (2009),“Τα παιδιά δεν θέλουν ψυχολόγο. Γονείς θέλουν!” Εκδόσεις Μεταίχμιο

– Φέιμπερ Αντέλ & Ιλέιν Μάζλις (2012), “Πώς να μιλάτε στα παιδιά σας ώστε να σας ακούν & πώς να τα ακούτε ώστε να σας μιλούν, Εκδόσεις Πατάκη

– Gottman J. (2011), “Η Συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών”, Εκδόσεις πεδίο.

– Jim Fay,1981, “Love and Logic Institute”, www.loveandlogic.org