Πώς να εξασφαλίσετε Ομαλές Αδερφικές Σχέσεις!
Τι είναι η υπεργονεϊκότητα; Γονιός Ελικόπτερο
22 Φεβρουαρίου 2022
Φροντίζοντας την συντροφική μας σχέση!
1 Μαρτίου 2022
Πώς να εξασφαλίσετε Ομαλές Αδερφικές Σχέσεις!
Γράφει: Ιωάννα Ρεϊζοπούλου, M.Sc- Οικογενειακή Ψυχολόγος
Παράλληλα με την σχέση μας με τους γονείς, αναπτύσσεται και η αδελφική σχέση. Θεωρείται εξίσου σημαντική σχέση στη ζωή ενός ατόμου, καθώς αποτελεί την μακροβιότερη και μια από τις πιο στενές, προσωπικές σχέσεις.
Η ψυχολογική τοποθέτηση ενός παιδιού μέσα στην οικογένεια του, διαμορφώνεται ανάλογα με τη σειρά γέννησης σε σχέση με τα αδέλφια του- πρώτο παιδί, δεύτερο παιδί κ.ο.κ. Αυτή η θέση αυτομάτως δίνει στο κάθε παιδί μια διαφορετική θέση μέσα στον οικογενειακό αστερισμό και το κάνει να βλέπει όλα τα συμβάντα μέσα από την προσωπική του ματιά.
Τα αδέλφια αναπτύσσουν έναν πολύ ισχυρό, συναισθηματικό δεσμό, καθώς μεγαλώνουν μαζί. Το πώς εξελίσσεται αυτή η σχέση εξαρτάται από τη σειρά γέννησης των παιδιών, το φύλο και την ιδιοσυγκρασία των αδερφών, τον αριθμό των παιδιών, το οικογενειακό κλίμα που δημιουργείται και τη στάση των γονέων απέναντι στα παιδιά.
Σε μερικές περιπτώσεις, δημιουργούνται αρνητικά συναισθήματα μεταξύ των αδερφών και ζητήματα αντιπαλότητας και ανταγωνισμού μεταξύ τους, με κυρίαρχο διακύβευμα τη γονεϊκή αγάπη. Εξ ου και το ερώτημα, « Τι το θέλουμε το άλλο μωρό;». Ο τρόπος διαχείρισης αυτής της σχέσης, από την μεριά των ενηλίκων, παίζει καθοριστικό ρόλο, σε συνδυασμό με τους παραπάνω παράγοντες.
Στόχος των γονέων είναι να εκπαιδεύσουν συναισθηματικά όλα τα μέλη της οικογένειας τους. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που έχουν μάθει πώς να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους έχουν μεγαλύτερη ανεκτικότητα στο στρες, καλύτερες κοινωνικές δεξιότητες, λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς, λιγότερο άγχος και λιγότερη θλίψη. Επομένως, η καλλιέργεια
της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών είναι ζητούμενο καθώς συντελεί στην διαμόρφωση ενός θετικού οικογενειακού κλίματος!
Πως μπορούν οι γονείς να δημιουργήσουν θετικό κλίμα μεταξύ των αδελφών;
- Με την υιοθέτηση της στάσης της ενσυναίσθησης απέναντι σε όλα τα μέλη
- Με την χρήση της ενθάρρυνσης και του περιγραφικού επαίνου
- Με την υιοθέτηση της μεθόδου της επίλυσης προβλήματος
- Με την υιοθέτηση τελετουργικών για κάθε παιδί χωριστά
Η οικογένεια, ως το πιο σημαντικό πλαίσιο παροχής ασφάλειας και σταθερότητας στο παιδί, χρειάζεται υποστήριξη και καθοδήγηση, ώστε να είναι σε θέση να εφοδιάσει το παιδί με τα κατάλληλα εφόδια για ψυχική υγεία και να το βοηθήσει να αναπτυχθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οπότε η σχολή γονέων είναι μια Ομάδα Ενδυνάμωσης τους, με στόχο να προσφέρει υποστήριξη και έγκυρη ενημέρωση στους γονείς. Η Σχολή γονέων εφοδιάζει τους γονείς με νέες δεξιότητες αποτελεσματικής επικοινωνίας, ώστε να νιώσουν επάρκεια και σιγουριά στον δύσκολο ρόλο τους!
1. Μιλώντας σε όλα τα μέλη της οικογένειας με λόγια κατανόησης και αποδοχής
Οι γονείς ακούνε με αμέριστη προσοχή τα προβλήματα και τα συναισθήματα των παιδιών τους, τα αναγνωρίζουν, ονοματίζοντας τα, και τα επικυρώνουν μέσω της ενεργητικής ακρόασης. Π.χ. «Βλέπω πόσο θυμωμένος είσαι με τον αδερφό σου, που σου πήρε το παιχνίδι σου. Αυτή η κίνηση του, σαν να σε πλήγωσε πολύ», «Φαίνεται, αυτή τη στιγμή να νιώθεις μίσος για το μικρό σου αδερφάκι».
Σε αυτό το στάδιο είναι σημαντικό οι γονείς να αποφεύγουν φράσεις του τύπου: « Μη μαλώνετε, με κουράσατε, δεν αντέχω πλέον», «μην στενοχωριέσαι» κ.α. Τέτοιου είδους φράσεις αποτελούν εμπόδια στην επικοινωνία, καθώς διατάζουν, επικρίνουν, δεν καθησυχάζουν, αλλά αντίθετα επιτείνουν τις αγωνίες των παιδιών, καθώς δεν αναγνωρίζουν τη συναισθηματική αναστάτωση των παιδιών τους στο παρόν.
Είναι επίσης σημαντικό οι γονείς να διδάσκουν στα παιδιά τους μια ποικιλία τεχνικών για να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, ειδικά τα αρνητικά, π.χ. «Μπορείς να το πεις με λόγια, όχι με τις γροθιές σου». « Σε αυτό το σπίτι, δεν χτυπάμε και δεν κοροϊδεύουμε».
2.Ενθάρρυνση και Περιγραφικός Έπαινος
Συστήνεται στους γονείς να προσπαθούν να εστιάζουν στα θετικά που κάνουν τα παιδιά τους και να προσπαθούν να τα αναδεικνύουν με ενθαρρυντικά λόγια. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο απλός έπαινος, π.χ. «Μπράβο! Είσαι τέλειος/Είσαι όμορφη», δεν βοηθούν, καθώς περιέχουν μορφή αξιολόγησης. Ενδεχομένως , μάλιστα αγχώνουν τα παιδιά. Αντιθέτως, προτείνεται στους γονείς να περιγράφουν πολύ συγκεκριμένα αυτό που κάνει καλά το κάθε τους παιδί :«Βλέπω ένα καθαρό πάτωμα, ένα στρωμένο κρεβάτι και τα παιχνίδια τακτοποιημένα στα κουτιά τους». Επίσης βοηθάει οι γονείς να εκφράζουν λεκτικά, με μηνύματα σε πρώτο πρόσωπο το πώς νιώθουν, ως αποτέλεσμα της συμπεριφοράς των παιδιών τους, «Είναι ευχάριστο να περπατάς σε αυτό το δωμάτιο!», «Παιδιά μου, νιώθω μεγάλη ικανοποίηση που συνεργάζεστε τόσο όμορφα μεταξύ σας». Τέλος, βοηθάει οι γονείς να συνοψίζουν με μια λέξη την αξιέπαινη συμπεριφορά των παιδιών τους, π.χ. «Ξεχώρισες τα τουβλάκια από τα παζλ, σε ξεχωριστά κουτιά. Αυτό λέγεται οργάνωση!».
3.Επίλυση Προβλημάτων
Είναι προτιμότερο οι γονείς να θέτουν ανοιχτού τύπου ερωτήσεις, που παροτρύνουν τα παιδιά να μιλήσουν για τα θέματα που τα απασχολούν και γενικά να τα καθοδηγούν στο πώς θα μπορούσαν να ανταποκριθούν την επόμενη φορά, ώστε να έχουν ένα πιο θετικό αποτέλεσμα. Είναι σημαντικό οι γονείς να αντισταθούν στην παρόρμηση να δίνουν συμβουλές, δικές τους λύσεις ή να κάνουν κήρυγμα στα παιδιά. Αυτές οι συμπεριφορές δεν είναι χρήσιμες, καθώς εμποδίζουν την ανάληψη ευθύνης και την αυτονομία των παιδιών.
Σε αυτό το στάδιο, χρήσιμη γονεϊκή στάση είναι : « Αυτή την στιγμή, φαίνεσαι αρκετά θυμωμένη με την αδερφή σου. Πάρε τον χρόνο σου να σκεφτείς, πώς θέλεις να χειριστείς το θέμα και το συζητάμε αργότερα».
Επίσης, είναι χρήσιμες ερωτήσεις του τύπου: «Τι επιλογές έχεις; Πώς σκέφτεσαι να χειριστείς το θέμα», «Ποιο είναι το καλύτερο/ χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί;»
4.Η χρήση των τελετουργικών για κάθε παιδί χωριστά.
Τις τελετουργίες τις χρειάζεται ειδικά το μεγαλύτερο παιδί της οικογένειας , ώστε να αισθανθεί ασφάλεια και ότι η θέση του δεν κινδυνεύει από την γέννηση των μικρότερων αδερφών του.
Το τελετουργικό διαθέτει τέσσερα χαρακτηριστικά:
- Επαναλαμβάνεται τακτικά, πάντα την ίδια ώρα και στον ίδιο χώρο
- Έχει σαφή δομή: αρχή, συγκεκριμένη πορεία και τέλος.
- Σημαντικό στοιχείο επίσης, είναι η αξιοπιστία. Τα παιδιά πρέπει να έχουν την βεβαιότητα πως το τελετουργικό θα πραγματοποιηθεί. Όταν αναβάλλεται συχνά, το τελετουργικό χάνει την αξία του.
- Το τελετουργικό έχει μια σκηνοθεσία. Και οι δύο γονείς ή ένας από τους δυο, στρέφουν την προσοχή τους στο μεγαλύτερο παιδί και εκείνο αισθάνεται ότι το αγαπούν. Πρέπει όμως να έχει την αίσθηση πως ένας γονέας τουλάχιστον του/της αφιερώνει όλη του την προσοχή για μια δεδομένη, χρονική στιγμή. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, όταν θέλουμε να βοηθήσουμε τα μεγαλύτερα παιδιά να νικήσουν τη ζήλια τους και να μην νιώθουν παραμελημένα. Μερικά χρήσιμα παραδείγματα είναι να καθιερώσουμε έναν ξεχωριστό τρόπο να πηγαίνει για ύπνο το μεγαλύτερο παιδί, ένα προσωπικό νανούρισμα, ένα παραμύθι, μια βόλτα μόνο μητέρας- κόρης ή μόνο πατέρα- γιου, ανάλογα με τα φύλα των μεγαλύτερων παιδιών και τις προσωπικές τους ανάγκες, σε κάθε ηλικιακή φάση.
Μερικές ακόμη γενικές συμβουλές για ομαλές αδερφικές σχέσεις.
Οι γονείς:
- Θεσπίζουν σαφείς και συγκεκριμένους κανόνες για το σπιτικό τους, σχετικά με την χρήση της μη βίας (σωματικής & λεκτικής), ώστε να διασφαλίζεται η σωματική και ψυχική υγεία όλων των μελών.
- Επιμένουν στον κανόνα ότι «όλοι» πρέπει να ζητούν άδεια για να χρησιμοποιήσουν τα προσωπικά αντικείμενα κάποιου άλλου. Αυτό ισχύει και για τους γονείς!
- Προσπαθούν να αποτελέσουν πρότυπο καλής συμπεριφοράς, αποφεύγοντας τις τιμωρίες, τις φωνές/ απειλές και εφαρμόζοντας όλα τα παραπάνω.
- Αποφεύγουν τις ταμπέλες όπως και τις συγκρίσεις μεταξύ των παιδιών τους.
- Αποδέχονται το κάθε παιδί με τα μοναδικά του χαρακτηριστικά και ταλέντα.
- Δεν επιβάλλουν στα παιδιά τους να μοιράζονται. Ενθαρρύνουν το μοίρασμα, χωρίς επιβολή.
- Δίνουν ευκαιρίες για κοινές, ευχάριστες δραστηριότητες, παίζοντας οικογενειακά παιχνίδια, ή πηγαίνοντας βόλτες και εκδρομές, ώστε να μοιράζονται ευχάριστες εμπειρίες, που δημιουργούν τέλειες αναμνήσεις!
- Προσπαθούν να δίνουν την προσοχή που χρειάζεται κάθε φορά, το κάθε παιδί, ανάλογα με την πραγματική του ανάγκη! Σύμφωνα με τις συγγραφείς Faber & Mazlish, το δίκαιο δεν ταυτίζεται με το ίσο. Δίκαιο είναι ό,τι δίνουμε για να καλύψουμε τις ανάγκες κάθε παιδιού.
Πέρα από την ενδεχόμενη αντιπαλότητα μεταξύ των αδελφών, στις αρμονικές οικογένειες, συνήθως καλλιεργούνται έντονα, θετικά συναισθήματα αγάπης, τρυφερότητας, αφοσίωσης, εγγύτητας και σύνδεσης! Όλα αυτά τα συναισθήματα εμπλουτίζουν την οικογενειακή ζωή και τις σχέσεις, δημιουργώντας ένα υπέροχο κλίμα θαλπωρής και απέραντης υποστήριξης!
Βιβλιογραφικές Πηγές:
- Dr Jan- Uwe Rogge, (2010) «Γονείς και Παιδιά, Δίνοντας και Παίρνοντας Μαθήματα Ανατροφής», Εκδόσεις Θυμάρι
- Φέιμπερ Αντέλ & Ιλέιν Μάζλις (2012), «Πώς να μιλάτε στα παιδιά σας ώστε να σας ακούν & πώς να τα ακούτε ώστε να σας μιλούν», Εκδόσεις Πατάκη
- Judy Arnall, (2020), «Πειθαρχία χωρίς Τιμωρία», Εκδόσεις Μάρτης Gordon Hellas
- Σύνθια Μακγκρέγκορ, (1997), « Τι το θέλουμε το άλλο μωρό;» (Παραμύθι για παιδιά) Εκδόσεις αποσπερίτης
